Besinin Adı
Türkçe: Zeytin
İngilizce: Olive
Latince: Oliva
Vatanı ve İklimi:
Zeytin, Oleaceae ailesine ait olup, ismini Yunanca’dan gelen elaia kelimesinden almıştır. Zeytin ağacının meyvesi olan zeytin, önceleri yeşil olup ekim-kasım aylarında kararıp olgunlaşmaya başlar. Zeytinin ana vatanı Anadolu olarak bilinmekle birlikte, günümüzde özellikle Akdeniz ülkelerinde yetiştirilmektedir. Sıcaklık ve yağışlar zeytinin kalitesini belirlemede etkilidir. Zeytinin yetiştiği bölgelere bakıldığında, yıllık sıcaklık ortalamasının 14,5oC’nin altına inmediği görülür.
Bitkisel Özellikleri:
Uzun ömrüyle bilinen zeytin ağacı, 300-400 yıl kadar yaşayabilir ve boyları 5-10 metre arasında değişebilir. Zeytin, yetiştirildiği bölgeye göre çeşit çeşittir. Yalnızca yağ üretimi için yetiştirilen türleri olduğu gibi, sofralık veya hem yağlık, hem de sofralık olan zeytin çeşitleri vardır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Zeytin, zeytin yaprağı ve zeytinyağı; fenolik* içeriklerinden dolayı sağlıklı bir diyet için önemlidir. Fenolik bileşikler zeytinin her kısmında bulunabilse de, miktarı farklılık göstermektedir. Oleuropein, zeytinde bulunan en önemli fenolik bileşiktir. Antioksidan, antiinflamatuvar, anti-viral, anti-kanser etkisi bilinen bu bileşiğin, aynı zamanda karaciğeri koruyucu etkisi olduğu da görülmüştür.
Parkinson, Alzheimer da dahil birçok nörodejeneratif* hastalık için zeytin bir umut olmuştur. Yapılan çalışmalar zeytinin, içindeki faydalı bileşiklerin etkisiyle, nöron hasarını en aza indirmeye yardımcı olduğunu düşündürmektedir.
Bilgilendirme:
Akdeniz diyetinin temelini oluşturan zeytin ve zeytinyağı kültürel anlamda da önemlidir. İslam dininde oruç açılırken zeytinle başlamak bir gelenek haline gelmiştir. Atasözlerine ve türkülere konu olan zeytin, bir besin olmanın yanı sıra kültürel bir sembol de olmuştur.
- Her besinde olduğu gibi, tüketim miktarı konusunda dikkatli olmak gerekir. 5-6 adet siyah zeytinin, 1 tatlı kaşığı zeytinyağı kadar kaloriye sahip olduğunu aklımızın bir köşesinde bulundurmakta fayda vardır.
100 gram Siyah Zeytin’in besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 4,1 | 3098 | 7,1 | 12 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 1,8 | 37 | 53 | 0 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 17,3 | 51 | 2,4 | 0,6 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 185 | 149 | 19 | 7,9 |
Nörodejeneratif: Sinir sistemindeki bozukluklar
EFE, P. D., SOYKAN, P. D., CÜREBAL, D. D., & SÖNMEZ, Y. D. (2013). Dünya’da, Türkiye’de, Edremit Körfezi Çevresinde Zeytin ve Zeytinyağı. Edremit Belediyesi Kültür Yayınları No: 7 , 15-55-127.
OMAR, S. H. (2010). Oleuropein in Olive and its Pharmacological Effects. Sci Pharm , 133-154.
Satı KARABİNA, N. İ. (2016). Mutfaktaki Kutsal Emanet. Zeytin Bilimi 6 , 99-104.