Sağlık üzerine birçok faydasıyla bilinen yeşil çay, son dönemlerde oldukça popüler ve sıkça tüketilir hale gelmiştir. Bu nedenle birçok araştırmacının dikkatini çekerek yoğun araştırmalara konu olmuştur.
- Genellikle Asya ülkelerinde yaygın şekilde tüketilen yeşil çayın, dünya çay tüketiminin %20’sini oluşturduğu bilinmektedir.
Çay yaprağında bulunan polifenoller incelendiğinde; ¾ oranında flavonoidlerden, flavonoidlerin ise %60-70’inin başta epigallokateşin-3-gallat olmak üzere kateşinlerden oluştuğu görülmektedir. Demine acılık, burukluk veren ve antioksidan etki sağlayan madde kateşinlerdir. Bu maddelerin antioksidan özellik göstererek, vücudu serbest radikallerden temizlediği ve bazı hastalıklara karşı koruyucu olduğu bilinmektedir. Yeşil çayda bulunan kateşinlerin, C ve E vitaminlerinden çok daha güçlü antioksidan etkisinin olduğu da bilinmektedir. Yeşil çaydaki kateşinlerin miktarı; yetiştirildiği yere, büyüme koşullarına, yaprakların nasıl işlendiğine, demleme sıcaklığına ve demleme süresine bağlıdır. Özellikle demlenirken suya geçen antioksidan miktarı demleme sıcaklığının yüksekliğine bağlı olarak artmaktadır.
Yeşil çay yaprakları toplandıktan sonra kurutulurken, diğer çaylara göre daha az işlemden geçer ve bu sayede antioksidan miktarı daha yüksek kalır. Bu durum diğer çaylarla kıyaslandığında yeşil çayı daha avantajlı yapmaktadır. Yeşil çayın içeriğinde C vitamini, çeşitli B vitaminleri, magnezyum, potasyum, manganez, florür gibi minerallerde bulunmaktadır.
- Yapılan çalışmalar, yeşil çayın; antioksidan, antibakteriyel, antikanserojen etkilere sahip olduğunu bildirmiştir. Bazı nörolojik hastalıklara ve yaşlanmaya karşı etkili olabileceği de konuşulmaktadır.
- Kalp-Damar Hastalıkları:
Trigliserit sayısını azaltarak HDL miktarını arttırır, koroner kalp hastalıklarına karşı korur. Damar tıkanıklığı ve sertliğini engelleyici etkilerinin olduğu bilinmektedir.
- Kanser Riski:
Yeşil çayın içeriğindeki kateşinler, hücre mekanizmasına etki eder. Tümörlü hücrelerin büyümesini sağlayan enzimleri inhibe ederek antikanserojen etki gösterir. Cilt, özefagus, mide, meme bezi, karaciğer ve akciğer, oniki parmak bağırsağı ve kolon kanserine karşı koruyucu etkisinin olduğu bilinmektedir.
- Kadınlarda Osteoropoz:
Yapılan çalışmalarla, yeşil çayın kemik mineral yoğunluğuna ettiği ve kemik sağlığını koruyucu olduğu gösterilmiştir. Özellikle kadınlarda osteoporoz riskini önlediği bildirilmektedir.
- Nörolojik Hastalıklar:
Yeşil çayın içindeki bileşenler kan beyin bariyerini geçer. Antioksidan ve iltihap önleyici etkisi sayesinde nöronları koruyarak bazı nörolojik hastalıklara karşı iyi geldiği bilinmektedir. Özellikle Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıkları engelleyici etkilerinin olduğu görülmektedir.
- Mide Ülseri:
Yapılan deneysel çalışmalarda; antibakteriyel etkisi sayesinde, mide ülserine sebep olan Helicobacter pylori bakterisinin gelişimini engellediği görülmüştür.
- Diyabet:
Özellikle tip 2 diyabete olumlu etkileri olan yeşil çay, insülin duyarlılığını arttırır.
- Ağız Sağlığı:
Anti bakteriyel etkisi sayesinde dişte çürük ve tartar oluşumuna yol açan bakterilere etki eder. Ağız kokusunu ve diş kaybını önler.
- İnflamasyon:
İltihabın neden olduğu çoğu hastalığa karşı önleyici etkilerinin olduğu bildirilmiştir.
Günümüzde özellikle yağ yakıcı etkisi ile bilinen yeşil çay, kilo vermek isteyen kişiler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. İçeriğindeki kateşin ve kafein polifenolleri sayesinde vücut ısısını arttırıcı etki gösterip, enerji harcaması sağladığı ve bu sayede yağ yakımını yüksek oranda arttırdığı bildirilmektedir.
Obezite, yağ hücrelerinin büyüklüğündeki artışın yağ kütlesini arttırmasıyla bağlantısı olan bir rahatsızlıktır. Yeşil çayın bu hücreleri inhibe ederek obeziteyi engelleyebileceği bildirilmiştir. Bel çevresi kalınlığı ve yağlanmasına etki ettiği ve buna bağlı olarak gelişen metabolik sendrom oluşumunu da engelleyebileceği bilinmektedir.
Dulloo, A., Duret, C., Rohrer, D., Girardier, L., Mensi, N., Fathi, M., . . . Jacques , V. (1999). Efficacy of a green tea extract rich in catechin polyphenols and caffeine in increasing 24-h energy expenditure and fat oxidation in humans. Am J Clin Nutr, 70, 1040-1045.
Reygaert, W. C. (2018). Green Tea Catechins: Their Use in Treating and Preventing Infectious Diseases. BioMed Research International.
Şahin, H., & Özdemir, F. (2006). Yeşil Çayın Sağlık Üzerine Etkisi. Türkiye 9. Gıda Kongresi, (s. 219-222). Bolu.
Tosun, İ., & Karadeniz, B. (2013). Çay Ve Çay Fenoliklerinin Antioksidan Aktivitesi. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(1), 78-83.