Besinin Adı
Türkçe: Kivi
İngilizce: Kiwifruit
Latince: Actinidia deliciosa
Vatanı ve İklimi:
Ana vatanının Çin olduğu bilinen kivinin 20. yüzyılın başlarında Yeni Zelanda’da popülerleştiği ve günümüzde sıklıkla Akdeniz ülkelerinde yetiştirildiği bilinmektedir. Dünya üzerinde, kivi üretimi yapılan ülkeler İtalya, Yeni Zelanda, Yunanistan, Fransa, Şili ve Türkiye’dir. Ülkemize 20. yüzyılın sonlarına doğru gelen kivi; Karadeniz, Marmara ve Ege bölgesinin ılıman iklim özelliklerine rahatlıkla uyum sağlamıştır. Yalova, Rize ve Ordu kivi üretiminde önemli illerimizden olup, Marmara ve Ege’de sulama ile Karadeniz Bölgesi’nde ise düzenli yağış rejimi sayesinde kolaylıkla yetiştirilmektedir. Dünyada kivi ihracatının ortalama %50’si Yeni Zelanda’da yapılmaktadır.
Bitkisel Özellikleri:
Kendiliğinden yetişen 50’den fazla türü olan kivinin sadece 5 türü tüketilebilmekte olup, Hayward çeşidi %70-98 oranı ile en çok yetiştirilen çeşididir. Ağırlığı ortalama 80-120 gram arasında değişen, dış kabuğu kahverengi ve tüylü, iç kısmı yeşil olan kivi; yüksek adaptasyon yeteneği, vitamin-mineral içeriği, hoş tadı ve görünümü ile oldukça sevilen bir meyvedir. Hasadı çoğunlukla ilkbaharda yapılan, kış mevsiminde yapraklarını döken kivi bitkisinin dalları oldukça hassastır. Zengin organik madde içeren ve kireçsiz toprakları seven kivi meyvesi yetişme süreci boyunca topraktan yaklaşık 1200 mm su almaktadır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Kivi birçok meyveye kıyasla; yüksek C, E ve K vitaminleri, folat, potasyum, polifenol* ve karotenoid* içermektedir. Zengin içeriği ile plazma lipid* düzeyleri, diyabet, inme, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon ve demans* hastalıklarında olumlu etkilerinin olduğu bilinmektedir. Bağışıklık sistemini kuvvetlendiren, yüksek antioksidan içeren kivi; çilek ve portakalda bulunan C vitaminin yaklaşık 2 katını içermektedir. Özellikle solunum yolu enfeksiyonları gibi hastalıklara karşı koruyucu rol üstlenmektedir. Demir eksikliği anemisi beslenme eksikliğinden kaynaklanan önemli bir hastalık olup, kivinin yüksek C vitamini içeriği demir emilimini arttırmaktadır.
- İrritabl bağırsak sendromu* olan hastalar üzerinde yapılan bir çalışmada; kivinin yüksek lif içeriğinin sindirimi kolaylaştırıcı etkisi olduğu için, dışkılama sıklığını arttırdığı ve bağırsak fonksiyonlarını iyileştirdiği gözlemlenmiştir.
- Yapılan bir araştırmada; haftada en az 1 adet kivi tüketiminin iyi kolesterolü yükseltip, kötü kolesterolü düşürdüğü sonucuna varılmıştır.
- Diğer bir araştırmada ise 8 hafta boyunca günde 3 adet kivi tüketen tansiyonu yüksek hastaların, tansiyonun düştüğü gözlemlenmiştir.
Tüm faydalarının yanında sık görülen allerjen etkisi vardır ve bu etki oldukça tehlikeli olup astım, ürtiker ve ani şoklara sebep olabilmektedir.
Bilgilendirme:
Rengi ve görüntüsü düzgün, fazla sert olmayan kiviler tüketime uygun olmakla beraber, olgunlaşmamış kiviler bir süre oda sıcaklığında bekletilerek olgunlaştırılabilmektedir. Serin ve nemli bir ortamda yaklaşık 1 hafta taze kalmaktadır. Besin değerinin yanı sıra, aroması, kokusu ve egzotik görüntüsü ile ilgileri üzerine çeken kivi; reçel, tatlı ve kokteyl yapımında, E vitamini içeriği sayesinde ise kozmetik ürünlerde sıklıkla tercih edilmektedir. Orta boy 1 kivi, 1 porsiyona eştir.
100 gram Kivi’nin besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 9,1 | 3 | 1,6 | 7 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 1 | 320 | 10 | 43,7 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 0,6 | 31 | 0,8 | 0,7 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 54,3 | 38 | 24 | 3,9 |
Karotenoid: Antioksidan özellikli bileşik
Lipid: Yağ
Demans: Unutkanlık hastalığı
İrritabl Bağırsak Sendromu: Bağırsakların anormal çalışması ile rahatsızlık hissi veren sendrom
Çavuş, A. (2016). ”Rize İlinde Kivi Üretiminin Coğrafi Esasları”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 225-241.
Gawronska-Ukleja, E. R.-S.-G. (2013). ”Anaphylaxis After Accidental İngestion Of Kiwi Fruit”. Postep Derm Alergol XXX, 3, 192-194.
Harman, C. (2013). ”Karadeniz Bölgesi’ndeki Endemik Tarım Ürünleri: Fındık, Çay Ve Kivinin Üretimi, Pazarlanması Ve Tüketimi”, Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Recio-Rodriguez, J. G.-M.-A.-P.-G.-I.-F.-C.-O. (2015). ”Effects Of Kiwi Consumption On Plasma Lipids, Fibrinogen And İnsulin Resistance İn The Context Of A Normal Diet”. Nutrition Journal, 14, 97.
Stonehouse, W. G. (2013). ”Kiwifruit: Our Daily Prescription For Health”. Can. J. Physiol. Pharmacol, 91, 442-447.