Kalori Malnutrisyonu (Marasmus) Ve Stres Açlığı (Kwashiorkor) Nedir? Sebepleri Nelerdir?

Malnütrisyon; bireyin büyüme, gelişme, yaşamını sürdürebilmesi ve fiziksel olarak işlevlerini yerine getirebilmesi için ihtiyaç duyulan besin öğelerinin, yetersiz veya aşırı alımındaki dengesizlik olarak bildirilmektedir. Malnutrisyon ikiye ayrılır.

• Kalori Malnutrisyonu (Marasmus): Basit veya uzamış açlığa bağlı olarak ortaya çıkar, kalori ve protein miktarlarındaki düşme ile beraber seyretmektedir. Albumin seviyeleri ve laboratuvar tanı testleri normal olarak belirlenebilir. Antropometrik ölçümlerde malnütrisyon açısından pozitiflik olduğu bildirilmektedir.
• Stres Açlığı (Kwashiorkor): Temel nedeni, vücut proteinlerindeki kayıp olduğu bilinmektedir. Transferrin, albümin, prealbümin ve lenfosit seviyesi düşük olarak saptanır. Antropometrik ölçümlerin tanıya bir katkısının olmadığı bilinmektedir.

Protein enerji malnütrisyonu (PEM), makro ve mikro besin öğelerinin ihtiyaç duyulan düzeyden daha yetersiz alınması durumunda görülmektedir. Bu durumda organların fonksiyonlarında bozukluk, hücre kaybı, anormal serum değerleri ortaya çıkmakta ve vücut bütünlüğünü koruyamamaktadır.

Kötü beslenme vücuttaki tüm organ sistemini etkileme potansiyeline sahiptir. Başlangıçta klinik bulgularda; adipozite eksikliği, deri altı yağ dokusu ve kötü kas kitlesi görülebildiği bildirilmiştir. Yetersiz beslenme ilerledikçe büyümede gecikme, saç, cilt, tırnaklar ve mukoza değişiklikleri dahil olmak üzere diğer organlarda etkilenir. Mikronutrient (vitamin, mineral) eksiklikleride kötü beslenmiş hastalarda yaygın olarak görülmektedir.

• En sık rapor edilen mikro eksiklikleri ; demir (Fe), çinko (Zn), iyot (I), kalsiyum (Ca), D ve C vitamini, folik asit ve tiamin (B1 vitamini) ‘dir. Bu klinik bulgular ‘PEM’ i işaret etmektedir.

• Protein Enerji  Malnütrisyonunun (PEM), kwashiorkor ve marasmus olarak iki formu tanımlanmıştır. Bu iki formu birbirinden ayıran en önemli fark ise kwashiorkordaki ödem varlığı olduğu bildirilmiştir.

Marasmus, deri altı yağ dokusunun azalmasıyla karakterize kas zayıflamasıdır. Kas kaybı genellikle koltuk altı ve kasıklarda başlayıp, daha sonra uyluk ve kalça, bunları takiben göğüs çevresi ve karın ile yüzde bulunan kaslarda görülmekte ve yüz kaslarının aktifliği azalmaktadır. En sık 5 yaşından küçük çocuklarda görülür. Bunun sebebi; küçük çocuklardaki artan kalori ihtiyacı ve enfeksiyonlara yatkınlığın artmış olmasından kaynaklanmaktadır. Bu çocuklar bir deri bir kemik görünümlü zayıf kişilerdir. Ayrıca davranışlarında isteksizlik ve sinirli bir yapı gözlenmektedir.

Hastalığın temelinde enerji alımı yeterli; protein alımı yetersizdir. Hastalığın oluşum sebebi; protein eksikliği ile beraber, zaten malnütrüsyonlu olan çocukta oluşan enfeksiyondan kaynaklanmaktadır.  Kwashiorkor’un Marasmus’tan farkı, serum proteinlerindeki (albümin) düşüşü olduğu bilinmektedir.

Hastalar genellikle ödemli, şişman, ve asitli kişiler olmaktadır. Hastalığın klinikteki görüntüsünde yaşa göre normal ağırlık, yaygın ödem, dermatozlar, şişmiş karın kuru ve azalmış deri, hiperkeratoz, soluk cilt ve kuru, seyrek, kolay kopan saçlar görülmektedir.

En çok etkilenen ana hormonlar; tiroid hormonları, insülin ve büyüme hormonları olmaktadır. Tri –iodo tiroksin (T3), insülin, büyüme hormonu ve kortizol seviyelerinde yükselme görülmüştür. Glikoz seviyesi glikojen depolarının boşalmasına bağlı olarak çoğu zaman başlangıçta düşüktür. Bu nedenle hastalarda sıklıkla glukoz intoleransı gelişmeye başladığı bildirilmiştir.

Etkiledikleri yerler; lenf düğümleri ve bademciktir. Değişiklikleri arasında aşırı duyarlılık, fagositoz kaybı ve düşük immunoglobulin A olduğu bilinmektedir.

Azalmış göğüs kas kütlesi, azalmış metabolizma hızı, elektrolit dengesizliği, hipoksi ve bozulmuş solunum cevabına sebep olduğu bildirilmiştir.