Besinin Adı
Türkçe: Zerdeçal
İngilizce: Turmeric
Latince: Curcuma longa
Vatanı ve İklimi:
Zerdeçal, zencefilgiller familyasına ait bir bitkidir. Hint safranı olarak da bilinir. Ana vatanı Güney Asya’dır. Hindistan, Çin, Endonezya, Jamaika, Peru ve Pakistan başta olmak üzere, Asya’nın tropik kuşağında yetişmektedir.
Bitkisel Özellikleri:
Zerdeçal; sarı çiçekli, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Bitkinin toprak altındaki ana kökleri; yumurta ve armut şeklinde, yan kökleri ise; sarı renk pigmentleri de içeren yumru (rizom) şeklindedir. Zerdeçalın yumrularından köken alan bitkiye “turmerik” adı verilmektedir.
Faydaları ve/veya Zararları:
İçerdiği “kurkumin” sayesinde, antioksidan özellik gösterir. Kansere karşı koruyucudur. Tümör hücrelerinin bölünmesini durdurup, çoğalmasını engeller. Deri, meme bezleri, oral kavite, özofagus, mide, bağırsak, kolon, akciğer, karaciğer ve prostatta tümörogenezi baskıladığı çeşitli bilimsel çalışmalarca belirtilmiştir. Zerdeçalın, özellikle karaciğer kanserinde, hastalığın yayılmasını %70 oranında engellediği görülmüştür.
E vitamininden daha iyi bir radikal temizleyicidir. Lipit peroksidasyonunu ve vücut için zararlı olan hidroperoksitlerin oluşumunu inhibe eder. MS atakları arası süreyi uzattığı bilimsel çalışmalarca belirtilmiştir.
Ayrıca kurkumin, obeziteyi önlemede yardımcıdır. Bu yararlı etkisini; insülin ve leptin* direncini azaltarak, inflamatuvar sitokin salınımını indirgeyerek, yağ asidi oksidasyonunu hızlandırarak ve antioksidan enzim salınımını arttırarak göstermektedir.
Zerdeçal; lif ve antioksidan içeriği sayesinde, diyabet ve yüksek kolesterole karşı oldukça etkilidir. Yapılan araştırmalarda; diyabetik bireylerde, kan şekeri seviyesini azalttığı görülmüştür.
Zerdeçaldan elde edilen kurkumin; Alzheimer hastalarının beyninde oluşan, amiloid beta plaklarının* agregasyonunu* önler.
- Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda; Doğu Hindistan’da, adenom ve kanser insidansının düşük olduğu saptanmıştır. Bunun; bu bölgede, kurkumin gibi doğal antioksidanların yüksek oranda kullanılmasına bağlı olduğu düşünülmektedir.
-
Zerdeçal; sağlıklı bireyler tarafından aşırı tüketilmediği sürece, güvenilir bir gıda maddesidir.
Herhangi bir yan etkisi olmasa da, aşırı miktarda ve uzun süreli tüketimlerde çeşitli sindirim sistemi rahatsızlıklarına; mide bulantısı, kusma, ülser, ishal gibi sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. Başka bitki ve ilaçlar ile kullanımı sonucu, besin-ilaç etkileşimi de gerçekleşebilir.
Bilgilendirme:
Zerdeçal; Hint tıbbında, bir tonik ve kan temizleyicisi olarak yer edinmiştir. Deri hastalıklarının tedavisindeki rolü ve deriyi yumuşatıcı etkisinden dolayı, krem ve banyo sabunu yapımında da kullanılmaktadır. Ayrıca; kesik, yara ve yanık tedavisinde de ev ilacı olarak yaygın bir kullanım alanına sahiptir.
- Kanın pıhtılaşmasını yavaşlattığı için, antikoagülan ilaçlarla birlikte kullanımına dikkat edilmelidir.
100 gram Zerdeçal’ın besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 67,1 | 27 | – | 0 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 9,6 | 2080 | – | 0,7 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 3,2 | 299 | 55 | 1,3 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 312 | 168 | 208 | 22,7 |
Agregasyon: Toplanma, bir araya gelme, kümeleşme
Leptin: Beyine tokluk hissi gönderen hormon
Sitokin: Bağışık hücrelerinin çoğalması ve aktivasyonuna neden olan immünojenik uyarıya yanıt olarak üretilen maddeler.
Akbay, G. D., & Pekcan, A. G. (2016). Zerdeçal Beslenme ve Sağlık Yönünden Değerlendirilmesi. Beslenme Diyet Dergisi, 68-72.
Akpolat, M., Tarladaçalışır, Y. T., Uz, Y. H., Metin, M. S., & Kızılay, G. (2010). Kanser Tedavisinde Curcuminin Yeri. Yeni Tıp Dergisi, 142-147.
Durak, Z. E. (2013). Adenozin Deaminaz Enziminin Kinetik Davranışı Üzerine Zerdeçal (Curcuma Longa) Ekstresinin Etkilerinin Araştırılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 759-765.
Jovicic, D., Jozinovic, A., Grecevic, M., Aleksovska, E. S., & Subaric, D. (2017). Nutritional ANnd Health Benefits of Curcumin . Scientific-Professional Journal of Nutrition and Dietetics, 22-27.
KM, M., & DC, D. (1999). Epidemiology of Digestive Tract Cancers in India. V. Large and Small Bowel. Indian J Gastroenterol, 21-118.
Ringman, J. M., Frautschy, S. A., Teng, E., Begum, A. N., Bardens, J., Beigi, M., . . . Badmaev, V. (2012). Oral Curcumin for Alzheimer’s Disease: Tolerability and Efficacy in a 24-Week Randomized, Double Blind, Placebo-Controlled Study. Biomed Central Journals, 01-08.