Besinin Adı
Türkçe: Elma
İngilizce: Apple
Latince: Malus pumila/Malus domestica
Vatanı ve İklimi:
Elma, dünyada geniş yayılma alanlarına sahip ve farklı ekolojik alanlarda üretilen bir meyvedir. Elmanın asıl vatanı Anadolu’yu da içinde bulunduran Güney Kafkas bölgesidir. Gen merkezi olması ve ekolojik şartların uygunluğu nedeniyle, yurdumuzun hemen her bölgesinde uzun zamandan beri yetiştirilen elma, yabani olarak Kuzey Anadolu’ya doğru yayılmıştır. Karadeniz kıyı bölgesi, Kuzey Anadolu, İç Anadolu ve Doğu Anadolu yaylaları arasındaki geçit bölgeleri ile güneyde göller bölgesi, elmanın önemli yetiştiricilik alanlarını oluşturmaktadır. Ticari anlamda yetiştiriciliği az sayıda olmasına rağmen, ülkemiz elmanın anavatanlarından birisidir.
Bitkisel Özellikleri:
Hemen her bölgede yetiştiriciliği yapılabilen elma, yumuşak çekirdekli meyve türleri içinde ilk sırada sayılmaktadır. Dünyadaki elma çeşitlerinin sayısı 10 000’den fazla iken, Türkiye’de ise 500 civarındadır. Starking, Grany Smith, Jonathan, Beacon, Black Stoyman İmproved, Starkrimson ve Amasya elması en verimli elma çeşitlerinden bazılarıdır. Ülkemizde en fazla yetiştirilen elma çeşitleri ise; Golden, Starkrimson, Starking ve Amasya elmasıdır. Her yıl çok sayıda yeni elma çeşidi geliştirilmekte, fakat üreticilerin bunları benimsemesi zaman almaktadır. Elma üretiminin günümüzdeki büyük çoğunluğunu; Golden Delicious ve Red Delicious çeşitlerinin oluşturması, bu duruma en güzel örneklerden birisidir.
Faydası ve/veya Zararları:
Elma, elmadan üretilmiş meyve suları ve özleri de dahil olmak üzere, içerisinde elma bulunduran ürünlerin; kemik sağlığı, diyabet, Alzheimer hastalığı, normal yaşlanma sırasında bilişsel düşüş, gastrointestinal koruma üzerinde olumlu etkileri olduğunu gösteren bilimsel çalışmalar mevcuttur.
Tip 2 Diyabet (T2D) insidansının dünya çapında arttığı ve aynı zamanda tip 2 diyabetin kardiyovasküler hastalık riskini de arttırdığı bilinmektedir. Diyet, T2D riskinin güçlü bir değiştiricisi olup, özellikle sebze ve meyve açısından zengin bir diyet, azaltılmış bir T2D riski ile ilişkilidir. Elma, T2D prevalansını azaltma potansiyeline sahip önemli bir diyet bileşenidir.
- 38,018 kadın üzerinde yapılan gözlemsel bir çalışmada, günde 1’den fazla elma tüketen kadınlar ile elma tüketmeyen kadınların karşılaştırılması sonucu, elma tüketen kadınlarda T2D riskinin %28 daha az olduğu gözlemlenmiştir.
Elma içerisinde bulunan A ve C vitaminleri ile, kalsiyum, sodyum, magnezyum ve potasyum gibi elementler, birleşerek bazı tuzları meydana getirmektedir. Oluşan tuzların organik olan bölümleri, yani organik asitler, kan içerisinde enerji oluşturmak amacıyla okside olarak, geride baz teşkil eden bileşenler bırakırlar. Bu sayede, kandaki asit-baz dengesinin düzenlenmesi konusunda olumlu bir etki sağlar.
- Ayrıca, İngiltere’de yapılmış olan bir araştırmada; günde bir elma tüketmenin kanser oluşum riskini önemli seviyede azalttığı görülmüştür.
Bilgilendirme:
Elmanın içerdiği mineraller ve vitaminler beslenme açısından oldukça önemlidir. Taze elmanın içeriğinde %84 su bulunur. Kuru maddeler içerisinde ise; protein, mineral, pektin ve karbonhidratlar yer almaktadır. Hemen her mevsim temin edilebilen, öğünler içerisinde yer verilmesi gereken elma, düşük glisemik indeksli bir meyvedir. Dolayısıyla, diyabet başta olmak üzere, birçok rahatsızlık ve hastalık durumlarında tercih edilebilmektedir.
100 gram Elma’nın besin değerleri:
CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
14,4 | 1 | 0,8 | 5 |
Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
0,3 | 119 | 9 | 12 |
Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
0 | 11 | 0,2 | 0,3 |
Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
60,9 | 5 | 5 | 2 |
Aşkın M A, D. H. (2009). Türkiye’de Elma Üretimi, Tüketimi, Pazar Yapısı ve Dış Ticareti. Dergipark, 41.
Hyson, D. (2018). Efficient Breeding and Cultivation of Type 2 Red-fleshed Apple Cultivars Using a Search System for Suitable Apple Cultivar Combination. Horticultural Plant Journal , 408-420.
O’Rourke. (2014). Eğirdir (Isparta) Şartlarında Bazı Elma Çeşitlerinin Performansları. Meyve Bilimi, 21.
Song, M. (2017). The cardiovascular health benefits of apples: Whole fruit vs. isolatedcompound. . Trends in Food Science & Technology, 243-256.