Safran Nedir? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Besinin Adı
Türkçe: Safran
İngilizce: Saffron
Latince: Crocus sativus L.

Vatanı ve İklimi:
Hititler döneminden beri bilinen safran bitkisi, Osmanlı döneminde yurt dışına ihraç edilen bir bitkidir. Ancak yıllar geçtikçe ekim ve üretimi gerilemiştir. Yunanistan, İtalya, İspanya, İsrail, Fas, Türkiye, İran, Hindistan, Çin gibi çeşitli ülkelerde yetiştirilir. Ülkemizde sadece Safranbolu’da yetiştiriciliği yapılır. Iridaceae (Süsengiller) familyasına mensup, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Safran, rüzgara karşı korunmuş güney yamaçlarda, killi ve az kireçli topraklarda oldukça verimli yetişmektedir. Safranın toplanması oldukça pahalı ve zaman harcayan bir işlemdir. Dünyanın yıllık toplam safran üretiminin 205 ton olduğu tahmin edilmektedir. Bu hasadın %80’inden fazlası İran’dan sağlanmaktadır.

Bitkisel Özellikleri:
Soğanlı, eflatun-mor çiçekleri olan safran, Crocus sativus L.’nin kurutulmuş halidir. Temel bileşenlerini; %14-16 su, %11-13 azotlu maddeler, %12-15 şekerler, %41-44 çözünür özüt, %0,6-0,9 uçucu yağ, %4-5 lif ve %4-6 oranında kül oluşturmaktadır. Yüzyıllar boyunca geleneksel tıpta; çeşitli durum ve hastalıkların tedavisi için kullanılmıştır. Dünyanın en pahalı baharatlarından biridir.

Faydaları ve/veya Zararları:
Aktif bileşenleri ile; antikonvülsan, antidepresan, antienflamatuar, antitümör, radikal süpürücü, hafıza geliştirici etki ve bunun gibi birçok fayda sağlamaktadır.

• Yapılan son çalışmalar, safranın; depresyon, Premenstrüel Sendrom (PMS) ve Alzheimer tedavisinde yararlı etkiler gösterdiğini kanıtlanmıştır. Alzheimer hastalarında; depresyonu hafifletme ve bilişsel işlevleri arttırma potansiyeli klinik çalışmalarca kanıtlanmıştır.

Safran, iki önemli vitamin; riboflavin ve tiamini içerir. 56 ila 138 μg/g arasında bulunan riboflavin içeriği, herhangi bir gıdada bulunabilecek en yüksek değerdir. Ayrıca az miktarda β karoten de içerir.

İlaç sanayisinde safran ile üretilen ilaçlar; kalp çarpıntısı, nefes darlığı, uykusuzluk, gut ağrısı, iştahsızlık, sindirim bozukluğu ve bronşit gibi rahatsızlıklar için üretilmektedir. Kanser araştırmalarında; bazı kanser çeşitlerine karşı, kanser önleyici potansiyeli olduğu için yaygın olarak kullanılır.

Safranın, kadın hastalıklarında tedavi edici olarak etki ettiği de bilinmektedir. Safranın çiçeklerinden elde edilen safranal; çoğunlukla kronik bronşitin tedavisinde yardımcı olup, öksürüğü durdurucu etkiye sahiptir.

Günümüzde safrandan, esas olarak antioksidan özellikleri için yararlanılmaktadır. Son yıllarda yapılan fitokimya ve farmakolojik deneylerde, safranın başlıca aktif bileşenlerinden olan krosin ve safranalın; antioksidan, antitümör, antidiyabetik, antiinflamatuar ve antiaterosklerotik etki gösterdiği kanıtlanmıştır.

Bilgilendirme:
Safran, eski çağlardan günümüze kadar sadece bir baharat olarak değil, hastalıkları iyileştirici, hastalıklardan koruyucu bir bitki olarak değer görmüştür. Çeşitli dönemlerde, rengi dolayısıyla kutsal sayılmıştır.Genel olarak; günde 1,5 gr safran dozlarının güvenli olduğu düşünülmektedir. Tadı biraz keskin ve acıdır. Yiyeceklere parlak, sarı-turuncu bir renk verir. Günümüz dünya piyasasında safranın gramı, altının gramına eşdeğer tutulmaktadır. Üretiminin artması için gerekli tedbirler alınmalı ve üreticilere eğitim seminerleri verilmelidir.

Çeşitli hastalıkların yanı sıra; kozmetik sanayi, boya sanayi, gıda ve ilaç sanayisinde oldukça önemli bir role sahiptir. Bu nedenle çeşitli gıda takviyelerinde kullanılır. Alışılmadık tat ve renklendirme özelliği sebebiyle; Orta Asya, Arap, Hint, Avrupa ve Fas mutfaklarında yaygın olarak kullanılır. Çin ve Hindistan’da, parfümeri ve kumaş boyamada kullanılmaktadır. Sarı gıdaları boyamak için yaygın olarak kullanılır.

• Safran; dünyanın en pahalı baharatı olarak bilinir. İran’da ‘kırmızı altın’ olarak da adlandırılır.

100 gram Safran’ın besin değerleri: