Besinin Adı
Türkçe: Vişne
İngilizce: Cherry
Latince: Prunus Cerasus
Vatanı ve İklimi:
Gülgiller (Rosaceae) ailesine dahil olan vişnenin, ana vatanı Hazar Denizi ve Kuzey Anadolu dağları civarı olduğu bilinmektedir. Latince adını (P.cerasus) Giresun’un eski adı Kerasustan almıştır. Ilıman iklimde yetişen vişne, ülkemizde hemen her bölgede yetiştirilir. Ülkemizde üretilen vişneler; kurutma, derin dondurma, meyve suyu, konserve veya reçel gibi işlemlere tabii tutularak ihraç edilmektedir.
Bitkisel Özellikleri:
Vişne ağaçlarının boyları 8-10 m’ye kadar uzayabilmektedir. Ağaç 4 yaşına geldiğinde artık meyve verecek zamanına ulaşmıştır. Meyveleri sert çekirdekli olan vişne ağaçları, 40-50 yıl kadar yaşamaktadır. İlkbaharda çiçekleri erkenden beyaz renkte açar. Temmuz ayının ortalarında ise, toplanmaya başlayan meyveleri kırmızı renkte olup, ekşi bir tada sahiptir. Olgunluğa ulaşmış meyveler ise, koyu kırmızı renkte olup oldukça sulu bir özelliğe sahiptir.
Dünya’da üretimi en fazla olan vişne çeşidi “Montmorency Vişnesi” olup, çeşitleri arasında en çok yetiştiriciliği yapılanı; kısa saplı, meyve yüzeyi kırmızı olup, üzerinde koyu beneklerin yer aldığı mayhoş bir aromaya sahip olan çeşididir. Ülkemizde ise en fazla üretime sahip olan çeşidi “Kütahya Vişnesi” olup, meyvesi yuvarlakça kalp şeklinde, yumuşak, bol sulu ve koyu kırmızı özelliklerine sahiptir.
Faydaları ve/veya Zararları:
Zengin bir içeriğe sahip olan meyvelerimiz arasında yer alan vişnenin tüketimi, aynı aileye dahil olan ve benzer özelliklere sahip kiraza göre daha az yaygınlık göstermektedir. Bunun sebebi olarak ise, vişnenin mayhoş, ekşimsi (içindeki malik asitten kaynaklıdır) bir aromaya sahip olmasını gösterebiliriz.
Vişnenin içeriğini ve vücudumuza olan faydalarını öğrendiğinizde; diyetisyen gözetiminde, kontrollü bir şekilde, beslenmenizde yer vermek isteyeceğinizi belirterek, bu faydalara birlikte göz atalım.
- Kalp Sağlığı: Antioksidanlar, ortamdaki oksijeni alıkoyarak, oksidasyon reaksiyonlarının başlamasını veya ilerlemesini engelleyen bileşiklerdir. Vücudumuzda metabolizma sonucu oluşan reaksiyonlardan birisi olan oksidasyon reaksiyonlarının ürünleri serbest radikallerin, hücre ve dokularda hasara yol açtığı bilinmektedir. Eğer bu serbest radikallerın engellemesini sağlayacak olan besinlerin tüketimi günlük beslenmemizde minimumda ise, kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere, birçok kronik hastalığa davet çıkarıldığını söyleyebiliriz. Vişnenin sahip olduğu bu antioksidan özelliğini kullanarak, kalp sağlığımızı korumak bizim elimizdedir.
Beslenmede tüketilen vişne etkisiyle, vücutta LDL kolesterolün düştüğü, yağ oranının azaldığı (özellikle karın bölgesindeki) ve bunlara bağlı olarak kilo kaybının oluşmasıyla kalp sağlığına olan faydası araştırmalarda yer verilmiştir.
- Kanser: Yapılan çalışmalar sonucunda, vişnenin içerisindeki yüksek antioksidan kapasitesi sayesinde; kanser hücrelerinde büyümenin engellendiği görülmüştür. Antioksidan kapasitesi esas olarak polifenol varlığına bağlıdır, ancak antosiyanin tarafından desteklenmektedir. Antosiyanin kırmızı ve mor renkli meyve ve sebzelerde bulunan, renk verici maddedir. Vişne suyunda yapılan bir analizde, antosiyaninin oldukça yüksek olduğu saptanmıştır (350.0-633.5 mg/L).
Kolon kanseri hücrelerinin azalmasına katkı sağlayabileceği çalışmalarla gösterilmiştir.
- Uyku Sağlığı: Uyku düzensizliği olan bireyler üzerinde yapılan bir çalışmada, vişnede bulunan melatonin adındaki antioksidanın, uyku zamanı ve kalitesi üzerinde iyileştirici etkileri olduğunu göstermiştir.
- Gut Hastalığı: İltihabın sık görüldüğü ve kanda nitrik asidin fazla birikmesiyle kendisini gösteren bu hastalıkta, vişne ekstratlarını kullanarak yapılmış olan bir araştırmada, gut ataklarının %45 oranında azaldığı görülmüştür.
- Anti-İnflamatuar: İnflamasyon, bazı hastalıklarda rol sahibidir. Bunu örneklendirmek gerekirse, eklemlerde, artrit olarak isimlendirilen osteoartrit formu üzerine yapılmış bir çalışmada, diz eklemlerinde ağrı olan (osteoartrit) hastalara, 2 ay boyunca vişne ile hazırlanmış kapsüller kullandırılmış ve buna bağlı olarak, dizlerindeki ağrıların azaldığı ve diz fonksiyonlarının daha iyi bir şekilde yapıldığı görülmüştür.
Vişne, içeriğindeki flavanoidler ve antosiyaninler etkisiyle doğal bir ağrı kesici özelliği taşımakta ve A,C ve B vitaminleri etkisiyle, göz ve cilt sağlığı başta olmak üzere birçok faydası bulunmaktadır.
Zararlarına gelecek olur isek; yeterli ve dengeli beslenmek bir bütündür, tek bir besinden tüm vücudumuza iyi gelmesini beklemek doğru bir davranış olmayacaktır. Ancak diyetisyeninizin size önermiş olduğu sağlıklı beslenme programı dahilinde, belirlemiş olduğu porsiyonlarda tüketimini sağlarsanız, yukarıda bahsettiğimiz faydalarından yararlanabilirsiniz. Fazla miktarlarda tüketiminin, mide rahatsızlıklarına ve ishale yol açacağı unutulmamalıdır.
Bilgilendirme:
Vişnenin ekşi bir tadı olduğundan, özellikle yaz aylarında ferahlatıcı bir içecek arayışınıza, evlerinizde yapacağınız doğal vişne suyu sayesinde kolaylıkla yanıt bulabilirsiniz. Kahvaltı sofralarımızda, az şeker ile hazırlayacağımız vişne reçellerine de, uygun miktarlarda tüketmek koşuluyla yer verilebilir.
100 gram Vişne’nin besin değerleri:
CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
9,9 | 2 | 0,2 | 40 |
Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
0,9 | 114 | 18 | 12 |
Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
0,5 | 19 | 0,6 | 0,6 |
Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
52,1 | 8 | 8 | 1,1 |
GROTTO, D. (2016). Vişne nerede yetişir? D. GROTTO içinde, Hayat Kurtaran 101 Yiyecek (s. 321-322). İstanbul: Martı Yayıncılık.
HOWATSON, G., BELL, P., Jamie, T., MİDDLETON, B., MCHUGH, M., & ELLIS, J. (2012). Effect of tart cherry juice (Prunus cerasus) on melatonin levels. European Journal of Nutrition, 909-916.
KELEŞ, F., & OKCU, Z. (2009). Kalp-Damar Hastalıkları ve Antioksidanlar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 153-160.
ÖNEM, E. (2017). Vişne ve İnsan Sağlığı. Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 1-5.
ÜNAL, P., ÖZÇAĞIRAN, P., ÖZŞEKER, D., & İSFENDİYAROĞLU, Y. (2005). Ilıman İklim Meyve Türleri Sert Çekirdekli Meyveleri. içinde İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.