Sporcularda Probiyotik Suplemantasyonu

Probiyotik Nedir?

Probiyotikler; insan veya hayvanların bağırsaklarında konaklayan, bağırsakların mikrobiyal dengesini düzenleyen canlı organizmalardır. Sağlıklı yaşama olan etkisinin gözlemlenmesi ve araştırmaların artmasıyla birlikte son dönemde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. 

Probiyotiklerin Temel Etki Mekanizmaları:

• Bazı bakterileri inhibe etmek,
• İntestinal sisteme yerleşerek, patojen organizmaların bağırsaklara tutunmasını engellemek,
• Patojenler ile besin için rekabet ederek, sindirim sisteminde uzun süre yaşamalarını engellemek,
• Toksin reseptörlerini parçalamak,
• Bağışıklık sistemini iyileştirmek.

Probiyotiklerin Besinlerde Bulunma Şekilleri

Besinlerle doğal olarak alınabildiği gibi, tablet, kapsül ve sıvı suş vb. ticari formları da piyasada mevcuttur. Probiyotik içeriği yüksek besinler; fermente süt ürünlerinden kefir, yoğurt, peynir ve turşu çeşitleridir.

Sporcularda Ergojenik Desteklerin Kullanımı

Ergojenik destekler; spor performansını arttırmaya yardımcı, egzersiz sonrası toparlanmaya destek veren besin ve takviyelerdir. Kullanım koşulları, spor kuruluşları tarafından belirlenen yasalarla düzenlenen ergojenik desteklerin, gözetim altında ve sporcular tarafından kullanılmalarında yarar vardır. Kafein, beta alanin, l-karnitin gibi probiyotikler de sporcular tarafından takviye olarak kullanılan ergojenik desteklerdendir.

Spor Beslenmesinde Probiyotik Kullanımının Etkileri

Probiyotik takviyesinin spor başarısına direkt olarak etkisi hala araştırma aşamasında olup, kesin bilgiler mevcut değildir. Buna karşın, probiyotikten zengin beslenmenin genel sağlığa olumlu etkisi olduğu da yapılan araştırmalarla bildirilmiştir.

Sporcularda gastrointestinal sağlık, egzersize ve fiziksel aktiviteye uyumun düzenlenmesi açsından önemlidir. Özellikle uzun süreli egzersiz yapan dayanıklılık sporcularında; bulantı, kramp, şişkinlik, ağrı, ishal ve kanama gibi belirtiler, sık karşılaşılan sorunlardandır. Probiyotik takviyesi, sporda sağlığın iyileştirilmesi ve egzersiz performansını arttırma açısından önemli bir etkendir.

Dayanıklılık egzersizleri sırasında vücutta bazı değişiklikler gözlenir. Yoğun egzersiz, solunum yollarında ve bağırsak mukozasında tahribatlar meydana gelmesine sebep olur. Bu dönemde sıklıkla görülen yanlış diyet uygulamaları, besin ve sıvı alım oranlarının eksikliği, zorlu çevre koşulları gibi nedenler; bağırsak problemlerini arttırarak, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve bağırsak enfeksiyonlarına karşı vücudun dirençsiz hale gelmesine sebep olur.

• Egzersiz öncesinde, sırasında ve müsabaka sonrasındaki toparlanma döneminde; diyetisyen kontrolünde uygulanan doğru beslenme planları, müsabaka sırasında başarıyı arttırır ve müsabaka sonrasındaki toparlanma döneminin süresini en aza indirir.

Özellikle toparlanma süresinde kullanılan probiyotik takviyesi, su kaybetmiş bağırsakların hareketini düzenlemede yardımcı, oksidatif stres sonucu artmış olan patojen sayısını azaltmada önemli rol üstlenir. Probiyotik kullanımıyla birlikte, sporcuların bağışıklık sistemi güçlenerek enfeksiyonlara dirençli hale gelir. Ayrıca gastroenterit, kolon kanseri, kolit gibi hastalıkların görülme sıklığı azalır. Probiyotik kullanımı, akut infeksiyöz diyare ve buna bağlı semptomları da azaltmaya yardımcıdır.

• Probiyotiklerin, gastrointestinal sisteme olan etkisinin yanısıra, solunum yollarında da iyileştirici etkisi olduğu düşünülse de, kesinleşmiş veriler mevcut değildir.

 Sporcularda Probiyotik Kullanımı İçin Öneriler

• Günlük enerji ve posa gereksinmesini karşılayacak besin alımı dikkate alınarak, doğal probiyotik içeren besinlerden faydalanmak ilk tercih olmalıdır.
• Taşımada ve kısa sürede erişim kolaylığı açısından, tablet ve suş benzeri suplementler, sezon içi dönemde avantajlı olabilir.
• Takviye olarak probiyotik kullanımı düşünen sporcuların; diyetisyen kontrolünde destek ve eğitim almaları, bilinçli kullanmaları oldukça önemlidir.
• Doping ve toksik maddelerden kaçınmak için; diyetisyen kontrolünde ve sadece onaylanmış suplementler kullanılmalıdır.