Besinin Adı
Türkçe: Semizotu
İngilizce: Purslane
Latince: Portulaca oleracea L.
Vatanı ve İklimi:
Sıcağa yakın bölgelerde yetişen bir sebze olan semizotunun, genellikle Akdeniz ülkelerinde tarımı yapılmaktadır. En iyi yetiştiği mevsim, ilkbahar ve sonbahardır. Suyun çok bulunduğu yerlerde kendiliğinden gelişim gösteren semizotu, kuraklığa ve tuza dayanıklı, yıllık bir bitkidir.
Bitkisel Özellikleri:
Semizotu, doğada kendiliğinden yetişen ve kolayca çoğalan bir ottur. Türkiye’nin çeşitli yörelerinde pirpirim, semizebe, cibile, elmelik, semirgen, soğukluk adı ile bilinmekte ve ekşili çorba, salata, cacık, börek iç malzemesi, sebze yemeği olarak tüketilmektedir. Sapları ve yaprakları, ıspanak benzeri hafif asidik ve tuzlu bir tada sahip olup, etli ve yenilebilir bir bitkidir.
Türkiye’de, araziden çekilerek peş peşe toplanıp, yıkanan semizotu; kökleri ile demet halinde pazarlanır. Ancak, köklü pazarlama yöntemi farklı hijyen problemlerine sebep olur. Ayrıca, herhangi bir soğutma olmadan pazarlama da, kalite kayıplarına neden olmaktadır.
- Yapılan bir araştırmada; pazarlama sırasında toplam lipit içeriği ve antioksidan gücündeki değişiklikler incelenmiş; hem görsel, hem de beslenme kalitesi, 5 °C’de ve deniz kabuğu kabuklu kaplarda daha iyi korunduğu tespit edilmiştir. (Yaygın olarak kullanılan pazarlama koşulları, yani 20 °C’de toplam lipit ve antioksidan kayıplarına neden olmuştur.)
Faydaları ve/veya Zararları:
Portulaca oleracea L. (semizotu) dünyadaki en yaygın 8. bitkidir. Çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA’lar) insan sağlığı ve beslenmesi için gerekli olan, ancak vücutta sentezlenemeyen ve bu nedenle diyet ile sağlanması gereken yağ asitleridir. PUFA içeriği zengin semizotunun, diyette bulundurulması oldukça faydalı olacaktır.
Omega-3 (ω-3) yağ asitlerinin en zengin bitkisel kaynağı olan semizotunun eşsizliği belgelenmiştir. Omega-3 yağ asitleri; kardiyovasküler, diabetes mellitus, enfeksiyon, crohn hastalığı, romatoid gibi hastalıklara karşı koruma etkisine sahiptir. Yapraklarında yağ asitleri ve az miktarda oksalik asit bulunur. Dolayısıyla bağışıklık sistemini kuvvetlendirici etkisi vardır.
Oksidatif stresin neden olduğu kardiyovasküler, nörodejeneratif ve diğer kronik hastalıkların önlenmesinde yararlı olabilecek ümit verici bir doğal besin olan semizotu, yüksek miktarda antioksidan içeriğiyle kanser riskini azaltırken, iyi bir lif kaynağı olarak kabızlığı önleyen etkiye de sahiptir.
Bilgilendirme:
Maliyet açısından toplumun her kesiminin tercih edebileceği bir besin olan semizotu; çiğ olarak tüketildiği gibi, pişirildiğinde sebze yemeği ve çorbası da yapılabilir. Pişirilme aşamasında dikkat edilmezse vitamin ve mineral kayıpları söz konusu olabilir.
100 gram Semizotu’nun besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 0,6 | 2 | 4 | 177 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 1,5 | 390 | 50 | 71,7 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 0,3 | 35 | 3,6 | 0,9 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 12 | 95 | 151 | 2,5 |
Kohn,J.,” Wild Greens”,(09.01.2018), https://www.eatright.org/food/planning-and-prep/snack-and-meal-ideas/dandelions-for-your-salad.
Demiral,T. , Sekmen , A. ,Türkan ,İ. ,Yazici , I. , (2007) , “Environmental and experimental Botany “ ,Claude,J. ,Paris : Elsevier .
Kekil,R. , (2017) , “Bitkisel omega-3 kaynağı olarak semizotunun (Portulaca oleracea L.) değerlendirilmesi”,(Yüksek Lisans ) , Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı.
Alwala,T.,Ezekwe,M.,Membrahtu,T.,(1999),” Nutritive characterization of purslane accessions as influenced by planting date”, Plant Foods for Human Nutrition, 183–191.
Tunçtürk,R.,(2013),” Fonksiyonel Gıda Olarak Tüketilen Semizotunun (Portuleca oleracea L.) Tıbbi Bitki Olarak Değerlendirilmesi “,Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 1308-0040.
Brodelius,M., Carvalho,I., Teixeira,M., “Effect of Salt Stress on Purslane and Potential Health Benefits: Oxalic Acid and Fatty Acids Profile”,(2009).
Dkhil,M., Moniem,A., Saleh,R., Quraishy,S.,(2011),” Antioxidant effect of purslane (Portulaca oleracea) and its mechanism of action”, JOURNAL OF MEDICINAL PLANTS RESEARCH , 1589-1593.