Çocukluk çağı hastalığı olan raşitizmin yetişkinlerdeki karşılığı osteomalazidir. Fosfor, kalsiyum ve yağda eriyen vitaminlerden D vitamini eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan kemik-iskelet sistemini etkileyen bir hastalıktır. İnsanda kemiklerin yaklaşık %80-90’lık kısmını, yani kemiğin önemli bir kısmını kalsiyum ve fosfor oluşturur. D vitamini ise vücudumuzda önemli vitamin olması ile beraber, aynı zamanda bazı minerallerin emilmesinde önemli yere sahiptir. Kalsiyum ve fosfor metabolizmasında önemli bir yeri olan d vitamininin herhangi bir eksikliğinde kalsiyum emilimi azalır ve buna bağlı olarak kemiklerin yapısında bozukluklar meydana gelir.
Raşitizm hastalığı; birincil sağlık kuruluşları yani sağlık ocakları, anne çocuk sağlık merkezlerinde tanısı konulur. Tanısı konulan bireyin medikal tedavi ve tıbbi beslenme tedavisine başlaması gerekir. Bebekler ilk 6 ay anne sütüyle beslendiği için ve anne sütünde D vitamini yetersiz olduğu için raşitizm görülme ihtimali artar. Bunun önlenmesi için bebeklere doğduktan bir süre sonra D vitamini takviyesi verilmelidir.
Raşitimzde D Vitaminin Önemi
D vitamini, yağda eriyen bir vitamin olup, insan metabolizmasında önemli bir yere sahiptir. D vitamini, en son böbreklerde metabolize olan ve hormona benzer görev yapan bir vitamindir. İlk aşamada deride 7-dehidrokolekalsiferol güneş ışınları ile kolekalsiferole, kolekalsiferol ise karaciğerde 25 hidroksilaz enzimi ile 25-hidroksivitamine, 25 hidroksi vitamin ise böbreklerde 1,25-dihidroksivitamine (aktif form) dönüşür.
D vitamininin çeşitli nedenlere bağlı olarak eksiklikleri görülür. Eksikliğinin oluşmasının nedenleri arasında; yetersiz alım, koyu tenli olma, güneşten yeterince faydalanmama, çeşitli güneş kremleri örnek olarak verilebilir. Ancak D vitamininin en çok üretildiği yol ise güneşten yeteri kadar faydalanmaktır, çünkü besinlerden yeteri kadar D vitamini alınamaz. Dolayısıyla D vitamini eksikliğine bağlı olarak kemik-eklem hastalıklarının yanı sıra; koroner hastalıkları, depresyon, immün sistem hastalıkları, epilepsi, otizm gibi hastalıkları da beraberinde getirir.
D Vitamini Düzeylerine Göre Sınıflandırma
Ciddi eksiklik | ≤ 5 |
Eksiklik | ≤ 15 |
Yetersizlik | 15-20 |
Normal | 20-100 |
Raşitizm Hastalığında Kalsiyumun Önemi
Çocuklarda görülen raşitizm hastalığı kalsiyum ve fosfor metabolizmasından etkilenir. Fosfor ve kalsiyum metabolizması birbirine antagonist olarak çalışır. Birinin fazla alınması diğerinin emilimini azaltır. Birçok faktör kalsiyum eksikliğine sebep olabilir. Örneğin; d vitamini eksikliği, malabsorbsiyon bozukluğuna bağlı gelişen durumlar, diyetle yetersiz alım ve çocuklarda görülen metabolizma hastalıkları… Kemiklerde önemli bir yere sahip olan kalsiyumun eksikliğine bağlı olarak, kemiklerde bozukluk ve raşitizm hastalığı gelişir.
Raşitizm Hastalığının Beslenme Tedavisi
D vitaminin bir kısmı endojen olarak üretilir, bir kısmı ise eksojen olarak besinlerle alınır. Dolayısıyla raşitizmli bireyler, D vitaminden zengin besinler tüketmeli ve güneş ışığından yeteri kadar faydalanmalıdır. Yeni doğanda bu durumu önlemek için D vitamini takviyesi verilmelidir. Aynı zamanda D vitamini yağda eriyen bir vitamin olduğundan diyet yağ miktarının da yeteri kadar alınması gereklidir.
İlknur Sürücü Kara1, Necla Aydın Peker, (2018),Çocukluk Çağında D Vitamini, Erzincan Tıp Dergisi, Cilt:1 Sayı:1
Demet Yavuz, Türkan Mete, Rahman Yavuz, Alpaslan Altunoğlu,( 2014), D Vitamini, Kalsiyum & Mineral Metabolizması,D Vitaminin İskelet Dışı Etkileri ve Kronik Böbrek Yetmezliğinde Nutrisyonel D Vitamini Kullanımı, Ankara Med J, 14(4),162-171
Magda Aguiar, Lazaros Andronis, Miranda Pallan, Wolfgang Högler ,Emma Frew,(2018), Micronutrient deficiencies and health-related quality of life the case of children with vitamin D deficiency, Public Health Nutrition, Page 1 of 8
Zülfikar Akelma, Ayhan Abacı, Aydın Çelik, Osman Özdemir, Zekai Avcı, Cem Hasan Razi1,(2010), Beslenmeye bağlı D vitamini eksikliği tanısı alan üç olgu: Raştizm hala bir halk sağlık sorunu, Türk Aile Hekimliği Dergisi 14(2), 104-108