Besinin Adı
Türkçe: Muz
İngilizce: Banana
Latince: Bananas
Vatanı ve İklimi:
Tropik bölgelerde yaygın olarak yetiştirilen muzun ana vatanı; Hindistan ve Güneydoğu Asya’dır. Özellikle Hindistan ile Avustralya arasındaki adalarda yetiştirilmektedir. Muz, ülkemize 1750 yıllarında Mısırdan getirilmiş ve ilk defa Antalya’nın Alanya ilçesinde yetiştirilmiştir. Günümüzde Bozyazı, Anamur ve Gazipaşa’da üretimi yapılmaktadır.
Muz; derin, hafif bünyeli, geçirgen, organik madde yönünden zengin ve alkali karakterde olan topraklarda yetiştirilebilir. Şiddetli rüzgar, bitkinin köküne zarar verip kökün sökülmesine ve muz yapraklarının parçalanmasına sebep olduğu için, rüzgarlı bölgelerde muz yetiştirilmesi tavsiye edilmemektedir.
Bitkisel Özellikleri:
Muz, Musa cinsindeki otsu bitkilerin ve bu bitkilerin meyvelerinin toplu adıdır. Tarihi eskilere dayanmaktadır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Meyve ve sebzeler, sağlıklı bir diyetin önemli bir bileşenidir. Potasyumdan zengin bir meyve olan 1 orta boy muzun tüketilmesiyle, günlük potasyum ihtiyacının %23’ü karşılanmaktadır. Potasyum, kasların çalışmasına ve kas spazmlarının önlenmesine yardımcı olan bir mineraldir.
- Yakın zamanda yapılan çalışmalarda; potasyumun kan basıncını düşürüp, tansiyon üzerinde olumlu etkisinin olduğu ve felç geçirme riskini de azalttığı bulunmuştur.
Muz, bağışıklık sistemini yeniden yapılandırmaya yardımcı olan iyi bir C vitamini kaynağıdır. C vitamini demirin emilimini ve kan oluşumunu arttırdığından, anemi veya kanla ilgili problemleri olan bireyler için iyi bir alternatiftir. Ham halinde tüketildiğinde kabızlığa, olgun halde tüketildiğinde ise diyareye iyi gelir. İçeriğinde bulunan B6 vitamini sayesinde; immün sistem, beyin ve kalp sağlığı üzerinde olumlu etkilerde bulunur. Majör olarak kemik ve kas sağlığında görev aldığından, mental ve fiziksel dinçlik sağlar.
İnsan sağlığı üzerinde çokça olumlu etkisi olan muz; fenolikler, karotenoidler ve biyojenik aminler gibi birçok biyoaktif bileşeni bir arada barındırır. Bu bileşiklerin birçoğu antioksidan özellik gösterir. Bu durum, vücudun oksidatif strese karşı korunmasında etkilidir. Ayrıca kolesterol düşürücü etkisi olduğu bilinmektedir.
Ülser hastalarının güvenle tüketebileceği birkaç çiğ meyveden biri olan muz; mide sularının asitliğini nötralize ederek, mide zarını kaplar ve ülser tahrişini azaltır. Muz sadece ağrılı ülser hastalıklarını ve diğer bağırsak bozukluklarını rahatlatmakla kalmaz, aynı zamanda yanık ve yaralar için de tedavi edici olarak kullanılır. Acıyı rahatlatmak için, olgun bir muz ezilir ve bir yanık veya yaranın üzerine sürülür. Muzun kabukları da yanık veya yaralar için soğuk kompres olarak kullanılabilir.
- Muz bitkisinin tüm bölümleri çeşitli tıbbi uygulamalarda kullanılır.
Çiçekleri; bronşit, ülser ve dizanteri, pişirilmiş muz çiçekleri ise, diyabetli bireylere verilmektedir.
Bitkinin özü; epilepsi, cüzzam, diyare, akut dizanteri ve hemoroid rahatsızlılklarına, böcek sokma ve ısırıklarına karşı etkilidir.
Taze yaprakları, yanık ve diğer cilt hastalıklarında yaranın üzerine yerleştirilerek tedavi edilebilmektedir. Kökleri ise, sindirim bozukluklarında ve dizanteride tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bazı ülkelerde muz çekirdekleri; ishal vakalarında müsilaj olarak kullanılmaktadır.
Bilgilendirme:
Muz, dünya genelinde popüler bir meyvedir. Birçok ülkede temel besin maddesi olarak; çiğ veya işlenmiş şekilde tüketilir. Zengin besin içeriği ve düşük alerjenitesi sayesinde bebek beslenmesinde kullanılır. Olgun bir muz püresi, kolayca hazırlanır. Sağlıklı bir bebek mamasıdır.
Sükroz, früktoz ve posa ile birleşmiş glikoz gibi doğal şeker formlarını içeren muz; anlık, sürdürülebilir bir enerji verir ve kuvveti arttırır. Kas ve kemik faaliyetleri üzerinde olumlu etkisinin olması, muzu sporcu diyetinde kaçınılmaz kılmaktadır. Doğal olarak içerdiği şekerler sayesinde tatlıların yapımında şeker kaynağı olarak kullanılır. Ayrıca yapısı, dondurma ve cheesecake gibi tatlılarda kıvam oluşturmaya elverişlidir.
- Migren gibi hastalığı olan kişilerde, muz ve alkolün birlikte tüketimi baş ağrılarını arttırabilmektedir. Bu yüzden ikisinin bir arada tüketimi tavsiye edilmez.
100 gram Muz’un besin değerleri:
CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
20 | 1 | 2 | 5 |
Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
1,1 | 367 | 14 | 11 |
Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
0,2 | 22 | 0,4 | 0,9 |
Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
89,6 | 7 | 30 | 2 |
Balwinder Singh, J. P. (2016). Bioactive Compounds İn Banana And Their Associated Health Benefits. Food Chemistry.
K. P. Sampath Kumar, D. B. (2012). Traditional And Medicinal Uses Of Banana. Journal Of Pharmacognosy And Phytochemistry, 1(3), 51-63.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Muz Yetiştiriciliği. Ankara: T.C Milli Eğitim Bakanlığı.