Mürver Nedir? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Besinin Adı
Türkçe: Mürver
İngilizce: Elderberry
Latince: Sambucus

Vatanı ve İklimi:
Mürver, yüzyıllar boyunca Avrupa’da, Kuzey Afrika’da ve Asya’nın bazı bölgelerinde kötü ruhları uzak tutmak, çeşitli rahatsızlıkları ve sağlık sorunlarını önlemek veya tedavi etmek için kullanılmıştır. Daha sonra vahşi ortamda kolayca bulunabilen bu tür Amerika’ya getirilmiştir. Amerikan yerlileri, mürverin iyileştirici özelliği ve özellikle ateş ve romatizmayı tedavi etme özelliğini keşfetmiş ve kullanmıştır. Rapor edilen etkilerin çoğu, yeterli bilimsel validasyona sahip olmamasına rağmen, önemli tıbbi veya tedavi edici özellikleri destekleyen çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bu asırlık geleneğe rağmen Amerikan mürveri, kamuda ve sanayide benzer şekilde bilinmemektedir. Avrupa’da mürver üretimi ve işlemesi için kurulmuş bir gıda (pasta, reçel, şarap…) ve tıbbi (takviyeleri, ekstreler, şuruplar, pastiller…) ürün fabrikaları bulunmaktadır.

Avrupa mürveri (Sambucus nigra) meyvelerinin, yüksek antioksidan kapasitesine katkıda bulunan bir dizi antosiyanin, flavonoid ve diğer polifenolikleri içerdiği bilinmektedir. Amerikan mürveri (Sambucus canadensis) ise, daha iyi karakterize edilmiş Avrupa karşılığı gibi, bir tıbbi bitki olarak yetiştirilmemiştir.

Bitkisel Özellikleri:
Mürver, meyve kümelerinin ağırlığı altında kolaylıkla bükülen, kırılgan dalları olan, yaprak döken, çok saplı bir çalıdır. Köklerden ve dallardan sızan, ana gövdeden gelen sular, bitkiyi yoğun çalılık oluşturmaya zorlar. Geniş (5–15 cm uzunluğunda), zıt şeklinde bileşik yaprakları, keskin bir şekilde tırtıklı kenarları olan 5 ila 11 yaprakçık içerir. Böceklerden ziyade, rüzgarda polen dağılımı için ana vektördür. Meyve olgunlaşması, kuzey enlemlerinde 2 aylık bir sürede gerçekleşir. Olgunlaşmış mürver; küçük (5–9 mm çapında), mor renginde (siyaha yakın) taneleri olan, gövdesi; genellikle ağırlığın altında bükülerek, yana doğru eğilen bir bitkidir. Tek bir küme 2000 kadar tanecik içerebilir.

Faydaları ve/veya Zararları:
Mürver meyvesi %2.7–2.9, çiçekleri %2.4 ve yaprakları %3.3 oranında protein içerir. Mürver meyvelerindeki lipidler yoğun olarak tohumlarda bulunur ve tohumun yaklaşık %22.4’ünü oluşturur. Yağ asidi profili; linolenik (40.7 gr/100 gr yağ), linoleik (34.3 gr/100 gr yağ) ve oleik asit (13.8 g/100 g yağ) şeklindedir.

Mürver, halk hekimliğinde; terleme, müshil ve diüretik özellikleri ve mide ağrısı, sinüs konjesyonu, kabızlık, ishal, boğaz ağrısı, soğuk algınlığı ve romatizma gibi çeşitli hastalıkları tedavi etmek için kullanılmıştır. Çiçeklerinin; terletici, nezle karşıtı, balgam söktürücü, dolaşım uyarıcı, diüretik ve topikal anti-inflamatuar etkileri olduğu söylenir.

Mürver meyvelerinde bulunan tanenlerin ve vibürik asidin; hem diyare ve burun tıkanıklığı üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu, hem de solunumu iyileştirdiği bilinmektedir.

Mürver bitkisi (Sambucus nigra), iyi bir protein kaynağı olmasının yanı sıra; serbest ve konjuge amino asitler, doymamış yağ asitleri, lif fraksiyonları, vitaminler, antioksidanlar ve mineraller içerir. Yapılan analizler; polifenoller ve antosiyaninler başta olmak üzere; flavonoller, fenolik asitler, proantosiyanidinler, terpenler ve lektinler gibi yüksek biyolojik aktiviteye sahip bileşenleri içerdiğini göstermiştir. Mürver, potansiyel antioksidan özelliklere sahip bileşikler olan polifenollerin varlığına bağlı tıbbi özelliklere sahiptir.

Zengin bir polifenol kaynağı olarak kabul edilen mürverin; meyvesi, çiçeği ve yapraklarını içeren diyet, insan vücudunda oksidatif stresin olumsuz etkilerine karşı potansiyel bir koruyucu etki oluşturabilir. Mürver ve mürverden elde edilen ürünlerin antioksidan aktivitesi, in vitro antiradikal aktivite deneyleri sırasında doğrulanmıştır.

• Çalışmalar; mürver meyvesinin, çiçeğinin ve mürver yapraklarının antioksidan aktivite sergilediğini göstermiştir.

Oksidatif stresin azaltılması, kan plazmasındaki antioksidan enzimlerin aktivitesinde artış, bağışıklık sistemini uyarıcı, antiviral ve antibakteriyel aktivite göstermesi nedeniyle, hastalık seyrini büyük ölçüde etkileyebilmektedir. Özellikle grip ve soğuk algınlığına karşı tedaviyi destekleyici etki gösterir. Ayrıca; ürik asit seviyesi ve kan basıncı üzerindeki olumlu etkileriyle sağlığa faydası bulunmaktadır.

Bilgilendirme:
Mürver, taze veya kurutulmuş şekilde tüketilebilir. Taze mürverin raf ömrü bilinmemektedir. Kahvaltılık gevrek, yoğurt, dondurma, reçel, jöle, turta, salata sosu, şarap, likör, bira ve meyve suyu yapımında kullanılmaktadır. Meyvelerinin küçük olması, işlenmiş halinin daha fazla talep edilmesinde bir etkendir. Gıda endüstrisinde iyi bir gıda boyasıdır. Ayrıca, ilaç sektöründe de etken maddesinden yararlanılmaktadır.

100 gram Mürver’in besin değerleri: