Fast Food Tüketiminin Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

İnsan sağlığı; kalıtım, beslenme, iklim ve çevre koşulları gibi pek çok faktörden etkilenmektedir. Bu faktörlerin en önemlilerinden biri olan beslenme; sağlıklı ve uzun bir yaşam için büyüme-gelişme gibi temel olayların gerçekleşebilmesinde, vücudun gereksinim duyduğu besin öğelerinin vücuda alınması ve kullanılmasıdır. Yeterli ve dengeli beslenme ise; kişilerin fizyolojik durumu ile cinsiyet, yaş gibi demografik özellikleri dikkate alınarak ihtiyaç duyulan tüm besin öğelerinin yeterli miktarlarda alımıyla sağlanabilmektedir.

Toplumsal kentleşme ve değişme süreci, bireylerin beslenme davranışlarında da birtakım farklılıklar meydana getirmektedir. Tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş ve teknolojik gelişmeler, çoğu insanın başkaları tarafından hazırlanmış besinlerle ve ev dışında beslenmesine yol açmaktadır. İletişim araçlarındaki hızlı gelişmeler de beslenme alışkanlıklarının özellikle gençler arasında hızlı-hazır yiyecek ve içeceklere kaymasında etkili olmaktadır.

İsminden de anlaşılacağı gibi fast food, zamandan tasarruf etmeyi ve anlık memnuniyet sağlamayı amaçlayan hızlı yiyecek anlamına gelmektedir. Artmış fast food eğilimi, hem dışarıya çıkan birey sayısını hem de bu tür yiyecek ve içeceklerin tüketim miktarını büyük oranda etkilemektedir. Sağlıksız yiyecek seçeneklerine doğru eğilimin artmasının nedenleri arasında gıda endüstrisinin küreselleşmesi önemli bir noktadadır.

• Yapılan araştırmalar, fast food gibi hazır gıdaların, dürtülerini kontrol edemeyen bireyler tarafından daha büyük miktarlarda tüketildiğini göstermektedir.

Metropollerdeki yaşam koşulları ve teknolojik gelişmeler sonucu kişilerde hareketsizlik artmakta, harcanan kalori miktarı azalmaktadır. Abur cubur olarak tanımlanan fast-food gıdaların tüketimi arttığından dolayı, alınan kalori miktarı da artmaktadır. Bu nedenle de obezite günümüz çağının en önemli sağlık sorunlarından biri haline gelmektedir.

• Yapılan son çalışmalarda on çocuktan ikisinde obezite görüldüğü sonucuna varılmıştır. Hatalı aile tutumları, farklılaşan yaşam görüşleri, hızlı-hazır-kalorili yiyecekler, gazlı-şekerli içecekler ve televizyon reklamları bu durumun ana sebepleri arasında yer almaktadır. Kendisi başlı başına sorun olan obezite, bir sürü hastalığı da beraberinde getirmektedir. Özellikle psikolojik açıdan, obezitenin sosyal ilişkiler kurmada yetersizlik ve özgüvende eksiklik oluşturduğu saptanmıştır.

• Beslenme uzmanları, fast food tarzı beslenmenin sadece obeziteye yol açmakla kalmayıp, aynı zamanda diyabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalıklara da katkıda bulunduğunu ve yaşam süresini azalttığını belirtmektedir.

Çocukluk çağı obezitesi, erişkinlik obezitesine sebep olabilmekte ve kronik hastalıkların görülme sıklığında ve mortalite riskinde artış gibi sonuçlar doğurabilmektedir.

• Yapılan araştırmalarda, fast food (düşük besin değerine sahip kalorili gıdalar) tüketiminin çocuk ve ergenlerde vücut ağırlığının artış ve azalışlarında önemli bir rol oynadığı ve metabolik sendromla ilişkili olduğu kanısına varılmıştır.

Bazı ebeveynler genellikle olumlu davranışları teşvik etmek amacıyla çocuklara tatlı yiyecekleri ödül olarak verme eğilimindedir. Özellikle anneler olmak üzere ebeveynlerin yiyecek tercihlerinin, çocuklarının beslenme alışkanlıklarında etkili olduğu görülmektedir. Ayrıca çeşitli çalışmalardan elde edilen bulgular; düşük eğitim düzeyine sahip annelerin çocukları arasında obezitenin daha yaygın olduğunu göstermektedir. Bu sebeple anneler için beslenme eğitimi, hem annelerin hem de çocuklarının yeme davranışlarını ve alışkanlıklarını olumlu yönde etkileyebilmektedir.

Fast food tarzı yiyeceklerin özellikle ülkemiz gençleri tarafından tüketimi çok yaygındır. Bu beslenme tarzını tercih eden gençlerin büyüme ve gelişme için gerekli olan besin ögelerini yeterince karşılayamamaları birçok hastalığa sebep olmaktadır.

• Üniversite öğrencilerinin yeterli ve dengeli beslenemedikleri bulgusu elde edilen araştırmalarda, yeterli olmayan ekonomik şartların ve beslenme bilgisindeki eksiklerin gençleri fast food tüketimine yönelttiği düşünülmektedir.

• Öğrencilerin fast food tarzı yiyecekleri tercih etmelerinde bu yiyeceklerin hızlı yenebilmesi, ekonomik olması ve lezzetli olması ilk nedenler arasındadır. Öğrencilerin kısıtlı zamana sahip olmaları da fast food tüketimini cazip kılmaktadır.

• Yapılan bazı çalışmalarda gençlerin fast food tüketiminin en çok öğle öğününde olduğu sonucuna varılmıştır. Varılan bu sonucun başlıca sebepleri arasında; öğrencilerin gün boyunca okulda olmalarından dolayı yaşadıkları zaman kısıtlılığı yer almaktadır. Fast food tüketimini akşam öğününde yapan öğrencilerin çoğunun ise aile yanında kalmadıkları, yurt veya kendine ait olmayan evlerde kaldıkları belirlenmiştir.