Besinin Adı
Türkçe: Anason
İngilizce: Anise
Latince: Pimpinella anisum L.
Vatanı ve İklimi:
Maydanozgiller familyasından olan Anason (Pimpinella anisum), 50-60 cm uzunluğunda 1 yıllık bir bitki türüdür. Anavatanı ise Doğu Akdeniz’dir.
FAO’un verilerine göre; farklı türleriyle birlikte dünyada 32 ülkede anason türünün tarımı yapılmakta, özellikle Hindistan, Suriye, Meksika ve Çin anason üretiminde en önde gelen ülkeler olarak gösterilmektedir. Bu ülkeler içerisinde Hindistan, dünya anason üretiminin %23,5’ini tek başına karşılamaktadır.
Dünya anason üretiminin 2005 yılında 469 bin tona yaklaştığı baz alınacak olursa, 12.300 ton ile Türkiye 9. sırada yer almaktadır ve dünya üretiminin %2.6’sını karşılamaktadır.
Bitkisel Özellikleri:
Anasonun gövdesi dik, silindir biçiminde, içi boş, çok dallı, tüylü bir yapısı vardır. Alt yaprakları uzun saplı, oval veya kalp şeklindedir. Çiçekleri bileşik şemsiyelerde toplanmıştır. Meyveleri ise; armut şeklinde, küçük, üzeri tüylü, yeşilimsi sarı renkli ve üstü çizgili yapıya sahiptir.
Faydaları ve/veya Zararları:
Aromatik bir bitki olan anason, sindirim ve antiparaziter, antibakteriyel, antifungal, antipiretik ve müshil özellikleri üzerindeki uyarıcı etkileri için kullanılmıştır. Ek olarak; anason, nöbetler ve epilepsi gibi bazı hastalıkların tedavisinde de kullanılmaktadır. Ayrıca, antikonvülsan ve kas gevşetici etkileri olduğu gösterilmiştir.
- Son yıllarda yapılan çalışmaların sonuçlarında; broiler diyetlerine uygulanan anason yağı takviyesinin karkas performansı, vücut ağırlıkları ve etin organoleptik özellikleri üzerinde olumlu etkileri bulunmuştur. Bu nedenle, bu materyalin antibiyotiğe alternatif olarak kullanılabileceğini önerilmiştir.
Anason yağı günümüzde, öksürük ilacı ve pastillerde bir bileşen olarak kullanılmaktadır. Ayrıca diüretik ve diaphoretik özellikleri de bilinmektedir.
Birçok kodekste (Türk Farmakopesi, Avrupa Farmakopesi, İngiliz Farmakopesi ve ABD Farmakopesi) kaydı olan ve bazı müstahzarlarda (Aromatic elixir, Elixir Paregorique, Elixir Pectoral, Spiritus Ammonii Anisatus, Emulsio Olei Jecoris Camphoratet Opium Tinctura) yer alan Oleum Anisi (Anason uçucu yağı); meyvedeki etkileri yanında laktagog etki de göstermektedir, ayrıca diş macunlarında korigen olarak çok kullanılmaktadır.
Anason; karminatif, antiseptik, antispazmodik, balgam söktürücü, uyarıcı ve mide olarak kullanılmaktadır. Emziren annelerde emzirmeyi kolaylaştırmak için kullanılan anason yağı, bronşit ve hazımsızlığa karşı ise ilaç olarak kullanılmaktadır. Anason yağı aşırı miktarda yutulduğunda; bulantı, kusma, nöbet ve pulmoner ödeme neden olabilir.
- Konsantre yağın cilt ile teması tahrişe neden olabilmektedir. Anason tohumlarından elde edilen uçucu yağ miktarı; kuru madde üzerinden en yüksek Tavşanlı örneğinde %3,14, en düşük örneği ise Burdur’da %2,45 olmak üzere ortalama %2,80’dir.
Hazımsızlık, menopoz, romatizma ağrıları, stres, depresyon, endişe, uyku bozukluğu gibi rahatsızlık ve hastalıkların tedavisinde de kullanılmaktadır.
Bilgilendirme:
Anason halk arasında; uyku verici, iştah açıcı, anne sütünü arttırıcı, gastrik spazm şikâyetlerini ve bağırsak gazlarını giderici, antibakteriyel, balgam söktürücü, karaciğeri koruyucu olarak tüketilmektedir.
Anasonun tatlımsı tadı ve özgün kokusu, uçucu yağ bileşenlerinden “anethol” denilen bileşikten kaynaklanmaktadır. Alkolde çözünen anethol, su oranı arttıkça çöken bir bileşiktir. Bu yüzden, anasonlu içkiler suyla karıştırıldığında beyaz olur.
Son yıllarda antimikrombiyal ve sitotoksik droglar arasına katılan anasonun meyveleri ise, baharat ve likör sanayisinde kullanılmaktadır. Ayrıca kedi köpek mamalarına tat vermek için de kullanılmaktadır.
Birçok ülkede kültürü yapılan anason meyveleri, ihraç ürünlerimiz arasında yer aldığından Türkiye için ekonomik değeri olan, en çok rakı üretiminde kullanılan bir bitkidir. Rakı üretiminde 6-8 saat süreyle suda bekletildikten sonra, hacmen %45’e düşürülmüş sumanın içine katılmaktadır. Katılacak anason miktarı, rakının çeşidine göre değişmektedir.
100 gram Taze Anason’un besin değerleri:
| CHO (g) | Na (mg) | I | Vit. A (µg) |
| 5 | 20 | 4 | 667 |
| Protein (g) | K (mg) | F (µg) | Vit. C (mg) |
| 3,5 | 400 | 50 | 45 |
| Yağ (g) | P (mg) | Fe (mg) | Vit. B³ (mg) |
| 0,8 | 50 | 2 | 1,9 |
| Kalori (kkal) | Ca (mg) | Mg (mg) | Lif (g) |
| 42,3 | 150 | 30 | 3 |
ABDUL-GHANI A.S., EL-LATI S.G., SACAAN A.I., SULEIMAN M.S.: Anticonvulsant effects of some Arab medicinal plants. International Journal of Crude Drug Research, 1987, 25, 39–43.
AFIFI N.A., RAMADAN A., EL-KASHOURY E.A., EL-BANNAH.A.: Some pharmacological activities of essential oils of certain umbelliferous fruits. Veterinary Medical Journal Giza, 1994, 42, 85-92.
ALBUQUERQUE A.A., SORENSON A.L. LEAL-CARDOSO J.H.:Effects of essential oil of Croton zehntneri and of anethole and estragole on skeletal muscles. Journal of Ethnopharmacology, 1995, 49,
AVICENNA A.: Drugs and decoctions used in epilepsy. In: Sharafkandi, A. (Translator), Ghanoon Dar Teb. Soroosh Press, Tehran, 1988, 456–459.
CABUK M., ALCICEK A., BOZKURT M., IMRE N.: Antimicrobial properties of the essential oils isolated from aromatic plants and using possibility as alternative feed additives. In: II. National Animal Nutrition Congress, 18-20 September, 2003, 184- 187.
CHICOURI M., CHICOURI, I.: Novel pharmaceutical compositions containing senna with laxative effect. Fr. Demande FR 2791892 A1, Oct 13, 2000, 6 pages.
DEBERSAC P., VERNEVAUT M.F., AMIOT M.J., SUSCHETET M., SIESS M.H.: Effects of a water soluble extract of rosemary and its purified component rosmarinic acid on xenobiotic-metabolizing enzymes in rat liver. Food Chemistry and Toxicology, 1995, 29, 109-117
POURGHOLAM M.H., MAJZOOB S., JAVADI M., KAMALINEJAD M., FANAEE G.H., SAYYAH M.: The fruit essential oil of Pimpinella anisum exerts anticonvulsant effects in mice. Journal Enthnopharmacolgy, 1999, 66, 211-215
SINGH G., KAPOOR I.P., PANDEY S.K., SINGH U.K., SINGH R.K.: Studies on essential oils: part 10; antibacterial activity of volatile oils of some spices. Phototherapeutic Research, 2002, 16, 680-682.
Satıbeşe, E., Doğan, A., Yavaş, İ., 1994, Anason Tohumu Uçucu Yağının Bileşimi Üzerine Depolanma Süresinin Etkisi, Gıda, 19 (5), 295-299.
